Rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych jednoznacznie wskazuje na obowiązek dostosowywania wymagań wobec uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub wobec których dokonano rozpoznania w obszarze potrzeb wsparcia i rozwoju. Uczeń ze zdiagnozowanym ADHD lub bez diagnozy, ale z symptomami ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder z ang., czyli Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi. Określenie ADHD obejmuje ADHD z zaburzeniami hiperaktywnymi, jak i bez nich, u dorosłych i dzieci. Czasami można się spotkać też z terminem ADD (Attention Deficit Disorder), który pojawił jako pierwszy na ADHD nie można wyleczyć, można natomiast łagodzić objawy nadpobudliwości oraz zapobiegać występowaniu wtórnych zaburzeń, takich jak: depresja, lęki, trudności z ukończeniem szkoły, niska jakość życia, samobójstwo. Możliwe jest leczenie farmakologiczne oraz terapia psychologiczna i różnego rodzaju wspomaganie rozwoju dziecka. Dziecko z ADHD jest w ciągłym, ale zwykle bezcelowym ruchu. Nawet w sytuacjach, w których powinno pozostać w jednym miejscu, szybko zaczyna się wiercić czy bawić. Często zachowuje się niestosownie do okoliczności, nie jest w stanie powstrzymać się od mówienia, podczas zabawy jest głośne, a odpoczynek w ciszy i spokoju sprawia mu ADHD czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to schorzenie, którego przyczyny nie są do końca znane. O dzieciach chorujących na ADHD mówi się w szkole, że nie uważają, przeszkadzają innym i nie pamiętają słów nauczycieli. Czy są to objawy ADHD, czy raczej złego wychowania? Sprawdź, w jaki sposób wykluczyć lub potwierdzić u dziecka zespół Uprość harmonogram dziecka. Dobrze jest unikać czasu bezczynności, ale dziecko z ADHD może stać się bardziej rozproszone i „zranione”, jeśli jest wiele zajęć po szkole. Być może trzeba będzie dokonać korekt w zobowiązaniach dziecka po szkole w oparciu o indywidualne zdolności dziecka i wymagania poszczególnych działań. . PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacjiNadpobudliwość i agresja u dzieci - problem ADHD * - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów. Wśród dzieci sprawiających kłopoty wychowawcze jest grupa jest grupa charakteryzująca się określonymi cechmi zachowania. Są to dzieci niespokojne, nadmiernie ruchliwe, o zmiennych nastrojach i agresywne. Problem ten obecnie stał się bardzo wazny, gdyz zjawisko nadpobudliwości i agresji występuje coraz częściej. Zachęcam Państwa do zapoznania się z tym zagadnieniem. Skrót ADHD pochodzi od angielskiej nazwy Attention Deficyt Hyperactivity Disorder – jego nazwą określamy zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniem koncentracji uwagi. Jest to zaburzenie występujące częściej u chłopców niż u dziewczynek. Jego etiologia nie została w pełni wyjaśniona, jednak wiadomo, że znaczną rolę odgrywają czynniki genetyczne. Udowodniono, że nadpobudliwość jest zaburzeniem przekazywanym z pokolenia na pokolenie czyli uwarunkowanym genetycznieNadruchliwość, impulsywność, zaburzenia koncentracji uwagi – oto charakterystyczne cechy zespołu ADHD. Stanowią one wyzwanie dla rodziców i pedagogów, dziecku z ADHD niejednokrotnie utrudniają naukę oraz nawiązanie prawidłowych relacji z rówieśnikami. Z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej często występują specyficzne trudności w uzyskiwaniu umiejętności przedszkolnych, a później szkolnych takie jak: dysleksja, dysgrafia oraz dyskalkulia. Nadpobudliwość i brak koncentracji uwagi – jest to schorzenie neurologiczne wpływające na zdolność koncentracji, kontrolę własnych reakcji, siłę i szybkość pobudzenia emocjonalnego. Problemy manifestują się w dwóch niezależnych kierunkach. Jeden obejmuje nadmierną motoryczną aktywność i zachowania impulsywne, drugi natomiast brak skoncentrowanej uwagi, dezorganizację aktywności celowej i niezdolność wypełniania zadań i poleceń. Dziecko agresywne powinno być przebadane pod tym kątem. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości musi otrzymać fachową pomoc. Uczeń, który nie potrafi siedzieć spokojnie przez 45 minut, nie zawsze jest niegrzecznym i złym dzieckiem. Brak pomocy i współpracy ze strony dorosłych pogłębia u takiego dziecka zachowania agresywne na wszystkich funkcjonujący układ nerwowy dziecka charakteryzuje się dużą siłą procesu pobudzania i hamowania oraz wysokim stopniem równowagi obu tych procesów, także średnim stopniem ich ruchliwości. Siła układu nerwowego wyraża się zdolnością komórek nerwowych do pracy. Równowaga rozumiana jest jako określony stosunek obu tych procesów do siebie. Natomiast ruchliwość to zdolność układu nerwowego do przechodzenia od stanu pobudzenia do hamowania. Z ADHD mamy do czynienia wówczas, jeśli dochodzi do procesów pobudzania nad procesami hamowania. Jeśli w fazie największego wzrostu mózgu występują jakieś przeszkody mogą one doprowadzić do zmniejszenia się liczby połączeń nerwowych oraz spowolnić biochemiczne procesy dojrzewania. To w rezultacie może spowodować zaburzenia procesów nerwowych i wpłynąć na opóźnienie kształtowania się mowy, czytania, pisania a także myślenia. Jest to jedna z przyczyn powstawania ADHD. Do innych możemy zaliczyć wspomniane już wcześniej czynniki genetyczne oraz uszkodzenia powstałe w życiu płodowym, a także w czasie porodu (np. niedotlenienie mózgu). Niejednokrotnie przyczyną ADHD stają się błędy wychowawcze i nerwowy tryb życia dziecka. Renata Strzyżewska – psycholog kliniczny z Instytutu Pediatrii Akademii Medycznej w Poznaniu podaje, że DZIECKO MOŻE MIEĆ ADHD, gdy przez okres 6 miesięcy występuje u niego większość z następujących objawów:- ma zaburzenia koncentracji uwagi,- ma problem z organizowaniem sobie pracy,- nie lubi zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego,- często gubi przedmioty,- jest nadruchliwe (nie jest w stanie usiedzieć na jednym miejscu),- podczas zajęć wstaje od stolika,- jest impulsywne (wyrywa się do odpowiedzi zanim zostanie zadane pytanie),- ma kłopoty z oczekiwaniem na swoją kolej,- często przerywa rozmowę MOŻE PRZEJAWIAĆ SIĘ W TRZECH SFERACH:· ruchowej,· poznawczej,· dzieci może występować w dwóch, trzech sferach lub tylko w jednej. Typowe objawy nadpobudliwości w sferze ruchowej to: wzmożona ekspansja ruchowa i niepokój ruchowy. Dzieci, u których występuje ekspansja ruchowa charakteryzują się ruchliwością, biegają, skaczą, krzyczą na zajęciach, wyrywają się do odpowiedzi, machają rękami, są pełne energii, szukają każdej okazji, aby wyżyć się ruchowo. Pobudzanie to wzrasta, gdy dziecko jest w grupie. Przy większym nasileniu nadpobudliwości ruchowej może występować także niezręczność, niezborność, brak dokładności, precyzji co sprawia, że dzieci te ciągle coś tłuką, zrzucają, łamią i ulegają wypadkom. Często się wiercą, nie potrafią się sprawnie ubrać, czy spakować swoich rzeczy. Inaczej objawia się niepokój ruchowy. Dzieci wykonują wtedy wiele drobnych, niepotrzebnych ruchów, np. bazgrzą po zeszycie, obgryzają ołówek, skrobią po stoliku. Nadpobudliwość w sferze poznawczej przejawia się inaczej niż w sferze ruchowej. Dziecko nie może skupić się na jednej rzeczy, ciągle je coś rozprasza, powodując nadmierne pobudzenie w centralnym układzie nerwowym. Odwraca się, rozmawia z kolegami, nie słucha co się dzieje na zajęciach, zwraca uwagę na każdy szmer, głośno go komentując, a wyrwane do odpowiedzi nie wie w ogóle, o co jest pytane. Odrabianie zadania trwa długo i z małymi efektami w zeszycie, często są niedokończone zdania, wyrazy, gubione litery. Wypracowania nie mają logicznego ciągu, są chaotyczne. Zaburzenie koncentracji może wzrastać przy powstawaniu napięć emocjonalnych, na przykład przed klasówką czy odpowiedzią. U tych dzieci może także występować wzmożona wyobraźnia. Zaczyna wtedy przeważać świat fantazji nad rzeczywistością. Dziecko takie jest zamyślone, pogrążone w swoim świecie, czasami coś mówi do siebie lub nie na temat, robi miny, nie śledzi tematu zajęć i nie uważa. Nadpobudliwość psychoruchowa w sferze emocjonalnej. Objawy tego typu nadpobudliwości są wielorakie, głównie polegają na zwiększonej wrażliwości na działające bodźce. U dzieci tych występują intensywniejsze reakcje uczuciowe na zdarzenia czy sytuacje. Są konfliktowe, mają trudności w przystosowaniu się do wymagań przedszkolnych. Obrażają się, bywają drażliwe, agresywne, łatwo przechodzą od płaczu do śmiechu. Nadpobudliwość emocjonalna może objawiać się także w postaci wzmożonej lękliwości. Pojawia się wtedy niepokój, lęk, strach przed różnymi sytuacjami, zwłaszcza szkolnymi. Przy odpowiedzi dzieci te pocą się, czerwienią lub bledną. Czasami nie są w stanie wydobyć z siebie głosu. Nadpobudliwość emocjonalna może się też przejawiać w sferze uczuć wyższych, głównie społecznych. Dzieci nadpobudliwe przeżywają cudzą krzywdę, zamartwiają się, płaczą, są egocentryczne. Wtedy zbyt mocno przeżywają swoje niepowodzenia, nieporozumienia w domu czy wśród DO PRACY Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM:- mieć zrozumienie dla słabości dziecka i bezwarunkowo je akceptować,- unikać stawiania dzieciom zbyt wielu i/lub trudnych zadań,- kierować się realistyczną oceną możliwości dziecka,- stawiać właściwe wymagania, by przez to umożliwić dziecku przeżycie sukcesu,- udzielać dziecku pochwały i okazywać uznanie za osiągnięcia zgodne z jego możliwościami,- unikać pośpieszania dziecka,- nie przekraczać rzeczywistej wytrzymałości dziecka, także wtedy gdy mogłoby to wynikać z długości zajęć rytmiki,- unikać sytuacji które z dużym prawdopodobieństwem prowadzą do konfliktu,- nie dopuszczać (np. rozmowy w grupie) do wyśmiewania mniej sprawnego dziecka,- nie zauważać potknięć, które wynikają z niezgrabności ruchowej dziecka lub jego niepokoju ruchowego,- różnicować problemy istotne i nieistotne, a reagować tylko na niektóre istotne,- zaakceptować rzeczywisty niepokój ruchowy dziecka i skierować go na możliwe do przyjęcia formy zachowania,- w istotnych zakresach działania określić czytelne granice,- nie pozwalać niczego osiągać poprzez agresywne zachowania,- nie stosować żadnego odroczenia karania, także dla agresywnego zachowania,- wspólnie z dzieckiem szukać rozwiązania, jak można uczyć jego zachowania znośnym dla grupy, np. przez „okresowe wyłączenie” (time – out),- stale nie upominać i nie zachęcać,- dawać krótkie i jasne polecenia, długie wyjaśnienia mogą być nie przyjęte,- jasno planować i prowadzić zajęcia,- podczas wyjaśniania reguł mieć bardzo dobry kontakt z dzieckiem, jeśli zachodzi potrzeba, najpierw objąć dziecko, popatrzeć mu w oczy a dopiero potem mówić,- podczas wykonywania zadań wymagających dużej koncentracji eliminować w miarę możliwości nietypowe i rozpraszające uwagę bodźce,- gdy dziecko rozprasza się, zapomina się, przypomnieć mu rozpoczęte zdanie,- stopniowo przenosić na dziecko odpowiedzialność również za jego postępowanie,- cierpliwie znosić pogorszenia w zachowaniu się dziecka i rozczarowania,- bezwzględnie unikać zawstydzania i znieważania NA NIEWŁAŚCIWE DZIECKA NADPOBUDLIWEGO POWINNA BYĆ:- szybka – powinna nastąpić natychmiast po przewinieniu – wyciąganie konsekwencji w kilka godzin lub dni po zdarzeniu raczej nie ma działania wychowawczego, dziecko odbierze ją jako niesprawiedliwą przykrość. Poza tym tak długie oczekiwanie na karę jest dla dziecka psychiczną torturą,- skuteczna – czyli doprowadzona do końca. Doskonała konsekwencja nie odniesie żadnego skutku, jeśli rodzice zrezygnują z jej przeprowadzenia lub przerwą je w połowie. Dziecko następnym razem poczuje się bezkarnie,- sprawiedliwa – konsekwencja powinna być odpowiednia do przewinienia, to znaczy nie powinno się karać dziecka zabraniem wszystkich przyjemności za to , że nie chciało zjeść obiadu, ani zakazem obejrzenia bajki za wyrzucenie kota z 10 pietra,- słuszna – konsekwencja powinna być związana z rzeczywistym przewinieniem dziecka,- sympatyczna – dziecko nie jest przestępcą, a więc nie jest złe. Po prostu popełniło błąd za który musi ponieść karę. Nie odbierajmy mu swojej miłości,- słowna – absolutnie nie fizyczna. Zadając ból słabszej istocie, poniżając ją, nie uczymy dziecka żadnych zasad. Poza jedną – rację ma osoba, która mocniej uderzy, która złamie wolę kogoś mniej wysportowanego, sprytnego, DO WYCHOWANIA DZIECKA NADPOBUDLIWEGO- odróżniaj rozmowy i dyskusje do od wydawania poleceń i stawiania wymagań,- nie myl jednego z drugim i wymagaj tego od dziecka i całej klasy,- zdecydowanie i stanowczo unikaj podejmowania sporu i dyskusji tam, gdzie wymagane jest posłuszeństwo,- nie bój się być stanowczym rodzicem – nie koliduje to z miłością do dziecka,- prowadź z dzieckiem częste rozmowy wtedy, gdy jest pogodne, ciekawe świata, otwarte. Dyskutuj z nim, pokazuj mu różne perspektywy spojrzenia na tę samą sprawę, różny sposób odczuwania przez innych ludzi świata i cudzych działań. Wieczorami staraj się by rozmowa była spokojna, nie obciążająca poczuciem winy dziecka. Lepiej wrócić pamięcią do tych zdarzeń i zachowań, które były przyjemne lub stanowiły konstruktywne rozwiązanie problemów i pokonanie jego dotychczasowych słabości,- gdy wymagasz czegoś, wyrażaj się jasno, krótko w sposób zrozumiały dla dziecka. Wypowiadaj polecenie głosem pogodnym ale zdecydowanym i stanowczym, nie pozostawiającym wątpliwości co do gdy mówisz zbyt długo - dziecko może z potoku słów nie wyłowić polecenia,- gdy udzielasz wyjaśnień – dziecko może zrozumieć je jako tłumaczenie się z czegoś, a więc powód do podważenia polecenia (tak się tłumaczy, jakby nie był pewien swojej racji i zasadności polecenia),- gdy zbyt wiele zrzędzisz i narzekasz – podnosisz u dziecka poziom niepokoju, może nie umieć zorganizować się by wykonać polecenie lub po prostu przestanie cię słuchać,- gdy je obwiniasz – wzbudzasz poczucie winy, czym uruchamiasz jego mechanizmy obronne – nie dziw się, że zacznie się bronić, dyskutować z Tobą. Potraktuje Twoje słowa jak karcenie, a nie polecenie,- gdy używasz zwrotów „…czemu ty zawsze…”, „…bo ty nigdy…” – może pomyśleć, że właśnie tego od niego naprawdę oczekujesz, przyjąć to jak scenariusz własnej roli i dostosować się. Odniesiesz skutek odwrotny do agresywnemu i nadpobudliwemu psychoruchowo można pomóc: - organizując im środowisko zewnętrzne - uporządkowane otoczenie to ważny element ewentualnego leczenia farmakologicznego. Takie dziecko żyje w świecie wewnętrznego niepokoju i dlatego świat wokół niego powinien być uporządkowany,- dziecko nadpobudliwe potrzebuje więcej zrozumienia, tolerancji i cierpliwości ze strony dorosłych. Warto pamiętać, że jego zachowania, męczące dla otoczenia, jemu samemu sprawiają również poważne problemy, trudniej mu znaleźć przyjaciół, trudno odnieść sukces, trudniej usłyszeć pochwały,- wprowadzaj porządek i rutynę. Większość dzieci lubi, kiedy rytm dnia jest stały. Znana pora wstawania, posiłków, obowiązków i kładzenia się spać. Daje im to poczucie bezpieczeństwa i stałości. Poza tym układ nerwowy i cały organizm dziecka ma czas na regenerację,- ograniczaj bodźce – ponieważ dziecko łatwo się rozprasza, należy się starać by w domu był spokój. Należy unikać puszczania głośnej muzyki, zapraszania często i wielu gości naraz, trzeba ograniczać przesiadywanie przed telewizorem czy komputerem. Trzeba dbać o to, by dziecko mogło się skupić na jednej czynności. Kiedy je, niech nie gra radio, kiedy czyta, niech nie je itd.,- staraj się planować – dzieci nadpobudliwe wytrąca z równowagi wszystko co jest nagłe i niespodziewane. Dlatego jest dobrze w domu,- przewiduj za dziecko wydarzenia – rozkładaj jego przyszłe zadania na prostsze, mniej odległe czynności i natychmiast nagradzaj dziecko. Celem tych zabiegów jest zastąpienie dziecka wewnętrznych niewłaściwie funkcjonujących systemów informacji, zasad i motywacji,- zadbaj o miejsce pracy dziecka – każde z nich w wieku szkolnym, a zwłaszcza nadpobudliwe powinno mieć wygodne i ciche miejsce pracy, z małą ilością przedmiotów dookoła. Najlepszy będzie jasny blat, lampa i dwa pojemniki: na kredki i długopisy,- staraj się interweniować w sytuacjach konfliktowych w jakie uwikłało się Twoje dziecko, reguluj jego zachowania, ucz go innego sposobu negatywnych nauczyciel lub opiekun pracujący z dzieckiem nadpobudliwym powinien charakteryzować się następującymi cechami:- stabilnością emocjonalną - zdolnością nawiązania kontaktu z dzieckiem z zaburzeniami - poczuciem humoru i zdolnością do zabawy- bezpośredniością i uczciwością - energiąPamiętajmy, nawet najdłuższa droga zaczyna się od zrobienia pierwszego mgr Mariola Stefaniak – nauczyciel nauczania poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych: X Zarejestruj się lub zaloguj, aby mieć pełny dostępdo serwisu edukacyjnego. zmiany@ największy w Polsce katalog szkół- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> (w zakładce "Nauka"). Publikacje nauczycieli Logowanie i rejestracja Czy wiesz, że... Rodzaje szkół Kontakt Wiadomości Reklama Dodaj szkołę Nauka Wprowadzenie 1. Definicja ADHD w literaturze 2. Przyczyny występowania ADHD u dzieci 3. Rozpoznanie objawów ADHD 4. Leczenie ADHD 5. Postępowanie pedagogiczne Zakończenie Bibliografia Wprowadzenie Zespół zaburzeń uwagi ma podłoże w biologii mózgu i centralnego układu nerwowego. Choć czynniki środowiskowe wpływa­ją na zmiany kierunku ADHD w różnych okresach życia, większość specjalistów w tej dziedzinie podziela opinię, że charakterystyczne problemy ludzi cierpiących na ADHD wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania neurobiologicznego. Właśnie zrozumienie roli czyn­nika biologicznego w powstawaniu syndromu zrewolucjonizowało nasze myślenie o ADHD w ostatniej dekadzie. Pozwoliło również skutecznie je leczyć, jak to obecnie czynimy[1]. Dokładny mecha­nizm powstawania ADHD pozostaje nadal nieznany. Nie istnieje takie uszkodzenie mózgu, taki system neuroprzekaźników ani gen, który uznalibyśmy jednoznacznie za wywołujący ADHD. Dokładne badania mózgu związane z ADHD jak dotąd nie przyniosły rozwiązania, po części z powodu ogromnej złożoności systemu kierującego uwagą. System kierujący uwagą angażuje, w ten czy inny sposób, nie­mal wszystkie struktury w mózgu. Zarządza naszą świadomością, procesem budzenia się, naszymi czynnościami i reakcjami. Dowody neurobiologiczne wskazują na to, że syndrom ma swoje podłoże w centralnym układzie nerwowym. To, w jaki sposób psycholodzy i badacze medycyny schyłku XIX stulecia definiowali naturę i przyczyny ADHD, opierając się na własnych sądach i intuicji, stanowi fascynującą historię myślenia dedukcyjnego połączonego z ogromną wytrwałością. Nie da się ustalić, kiedy wszystko się zaczęło. Z pewnością objawy ADHD towarzyszyły ludziom, od kiedy zaczęli kodyfikować przeszłość. Jednak nowoczesna historia ADHD, historia dostrzegania objawów w świecie norm moralnych i kary oraz przenoszenia ich do świata nauki zaczęła się gdzieś na przełomie XIX i XX wieku. [1] Hallowell, W świecie ADHD. Nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami uwagi u dzieci i dorosłych, Wyd. Media rodzina, Poznań 2004, s. 312-313. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo sprawiają wiele problemów nauczycielomw szkole oraz rodzicom w domu. Charakterystyczne ich cechy, tj. nadmierna ruchliwość, zaburzenia uwagi, impulsywność, a także często towarzyszące im kłopoty z zapamiętywaniem i skłonność do nadmiernie żywych reakcji emocjonalnych powodują, że dzieci te nie radzą sobie z nauką oraz z zasadami zachowania i funkcjonowania w szkole. Jak zauważa dr n. med. Anna Leszczyńska-Rodziewicz - psychiatra z Poznania, już w przedszkolu dzieciom stawiane są zadania wymagające skupienia uwagi np. siedzenie w jednym miejscu, czekanie na swoją kolej itp. Uwaga i koncentracja dojrzewają jednak do 6 – 7 roku życia, więc ADHD zdiagnozować można u dziecka dopiero w wieku szkolnym. Mimo wszystko istotne jest znalezienie przyczyny niepokojącego zachowania dziecka i obserwowanie go w grupie rówieśników. Brak koncentracji, roztargnienie zdarza się każdemu pod wpływem różnych czynników np. problemów rodzinnych (rozwód rodziców), depresji, alergii czy innych chorób. Jednak jeśli wykluczy się te czynniki, a problem z nieodpowiednim zachowaniem utrzymuje się przez dłuższy czas i w różnych okolicznościach (np. w szkole, podczas spotkań z rodziną), wówczas można podejrzewać ADHD. Po zbadaniu i obserwacji dziecka oraz informacji uzyskanych od rodziców oraz wychowawcy, taką diagnozę może postawić tylko lekarz książce pt. „W świecie ADHD” i ADHD rozumiane jest jako zaburzenie neurologiczne, na które składa się następująca grupa objawów: • impulsywność• zaburzenia koncentracji• nadruchliwość / nadmiar energiiStopień natężenia i długość trwania tych objawów są znacznie intensywniejsze niż u dzieci zdrowych, co przeszkadza w codziennym objawem ADHD jest niemożność skupienia uwagi na jednej rzeczy oraz łatwe rozpraszanie, co wpływa na funkcjonowanie w otoczeniu zarówno w domu, jak i w szkole. Jednego dnia dziecko dobrze sobie radzi z daną czynnością/zadaniem, np. tabliczką mnożenia, a następnego fatalnie. Jego koncentrację zaburza każdy szczegół: odgłosy za oknem, rozmowy kolegów itp. To sprawia, że dzieci osiągają gorsze wyniki w nauce, choć często są inteligentne i zdolne. ADHD mogą towarzyszyć inne zaburzenia, np. dysleksja. Dziecko cierpiące na ADHD ma kłopoty z planowaniem i doprowadzeniem do końca tego, co zaczęło. Poza tym działa impulsywnie, ma problemy z przestrzeganiem zasad. Trudno jest przewidzieć, co za chwilę zrobi. Jego zachowanie może być niebezpieczne dla innych osób, jak i dla niego samego. Przykład takiego zachowania ukazuje w swoim artykule dot. ADHD dr n. med. Kinga Szymona – specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży. „Dziecko z ADHD najpierw przebiegnie przez jezdnię, a potem przypomni sobie, że jednak trzeba stanąć i rozejrzeć się.” Jeśli chodzi o nadruchliwość/nadmiar energii, może ona wystąpić, lecz nie musi. Objawia się poprzez: wstawanie z miejsca w klasie, stukanie palcami i nogami, rozglądanie się, gwizdanie itp. Zachowania te ogólnie uznawane są jako brak skupienia przy wykonywaniu danego zadania, jednak właśnie w ten sposób dzieci z ADHD mogą się skoncentrować. Przez to, że nie potrafią dostosować się do wymagań życia społecznego, są mniej lubiane i nieakceptowane przez rówieśników. Dorośli także nie akceptują ich zachowania. Dzieci z ADHD często słyszą negatywne uwagi na swój temat od rodziców, nauczycieli i innych dzieci. Chociaż starają się zachowywać poprawnie, nie widać efektów. Ciągłe uwagi, krytyka oraz brak pochwał sprawia, że spada u dziecka samoocena. Stosowany przez nauczycieli system kar i nagród w przypadku dzieci z ADHD nie sprawdza się, dlatego w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im. Janusza Korczaka w Strzelcach Krajeńskich sformułowano strategie edukacyjne, które stymulują, motywują i regulują zachowania. Są to:- struktura: przejrzyste reguły, zwyczaje, wskazówki i oczekiwania,- konkret: stosowanie wizualnych wskazówek, zachęty, powtarzania poleceń,- spójność: rozsądne użycie korygującej informacji zwrotnej przy ustanawianiu terminów,- motywacja: częste dodatnie wzmocnienia oraz konsekwencje,- integrujące lekcje: wyzwolenie wyobraźni i ciekawości dziecka przez entuzjazm, kreatywność i nowości. Nieleczone ADHD sprawia, że nie mogąc sprostać obowiązkom szkolnym, dzieci nie chcą się uczyć, popadają w nałogi i poszukują akceptacji wśród młodocianych potrzebuje specjalnej motywacji, by potrafiło dostatecznie długo zajmować się daną rzeczą/ zadaniem. Jak piszą Edward Hallowell i John Ratey w książce pt „ W świecie ADHD”, wzmacniaczy motywacji nie należy jednak traktować jak łapówkę. Dzieci z ADHD to urodzeni przedsiębiorcy, uwielbiają rywalizację, ryzyko, ale potrzebują też pochwał i pozytywnych informacji zwrotnych. Potrafią skoncentrować się pod wpływem stresu, np. w gabinecie lekarskim lub wtedy, kiedy są zainteresowane daną rzeczą. Potrzebują jednak osoby, która pomoże im zakończyć to, co zaczęły, pomoże rozwijać zainteresowania i ustali w czym są dobrzy. Niczym trener drużyny udzieli wskazówek, pomoże zapanować nad chaosem i uporządkować obowiązki domowe i szkolne. Zadaniem dorosłych jest zmienić negatywne nastawienie otoczenia do dziecka, dostrzegać jego pozytywne cechy oraz ustalić reguły i konsekwencje ich negatywnych cech u dzieci z ADHD można dostrzec pozytywne cechy, takie jak odwaga, upór, kreatywność czy energiczność. Z powodzeniem mogą odnosić sukcesy, jak inne nie jest chorobą, na którą znajdziemy sprawdzone lekarstwo. Rodzice muszą wiedzieć o tym, iż można leczyć takie dzieci farmakologicznie, ale ważne są również wszelkie metody psychoterapeutyczne, terapie rodzinne. Poza tym osobom z ADHD w codziennym funkcjonowaniu pomagają rytuały i harmonogramy, przedmioty przypominające o czymś, np. karteczki samoprzylepne, jak również ćwiczenia fizyczne wyładowujące nadmiar Hallowell i John Ratey w książce pt. “Jak żyć z ADHD” piszą, iż „ADHD staje się chorobą wówczas, kiedy dziecko nie potrafi odnaleźć się w normalnym życiu. Jeśli natomiast potrafią panować nad złymi cechami ADHD, będą w stanie funkcjonować zgodnie ze środowiskiem rozwijając swoje uzdolnienia.”Jak wspominałam wcześniej, ADHD może występować bez nadruchliwości. Osoby z takim ADHD to zazwyczaj marzyciele, którzy „głowę mają w chmurach”, w czasie trwania lekcji często patrzą w stronę okna, wyłączają się w czasie rozmowy. Otoczenie odnosi wrażenie, że są to osoby leniwe, gdyż nie przestrzegają terminów i często spóźniają się. Kluczowym objawem ADHD bez nadruchliwości jest skłonność do rozpraszania się. W takiej sytuacji niezwykle trudno jest wykryć ADHD, gdyż trudności z koncentracją mogą być wynikiem traumatycznych wydarzeń, codziennego pośpiechu, depresji, gwałtownych zmian w życiu, stanów chorobowych czy stosowania niektórych leków. Jednak czasami właśnie przyczyną może być nierozpoznane rodzinne z dzieckiem z ADHD może obfitować w liczne konflikty. Często odczuwają one niechęć do rodziców, którzy mówią im, co mają robić, zmuszają do kompromisów i podporządkowania się panującym zasadom. Dlatego bardzo ważne są więzi rodzinne, które dają poczucie zrozumienia, szacunku do drugiego człowieka, wspólnoty. Istotne jest, by robić coś wspólnie, np. chodzić na spacery, razem oglądać telewizję czy spożywać wspólnie posiłki. Jak wspominają Edward Hallowell i John Ratey, którzy sami mają ADHD, z doświadczenia wiedzą, że dzieci z ADHD są często źródłem rodzinnych sprzeczek i kłótni między małżonkami. Rodzice odczuwają złość i pod wpływem złych emocji nierzadko atakują dziecko, a również siebie nawzajem. Podobnie może być w szkole. Dziecko z ADHD może zakłócić prowadzenie lekcji przy udziale innych kolegów, a nauczyciela doprowadzić do złości i emocjonalnego wycieńczenia. ADHD wpływa na całą klasę i rodzinę. Często dorośli mają dość takiego zachowania. Ponieważ nie mogą zapanować nad zachowaniem dziecka, okazują coraz mniej zrozumienia wobec wymówek i usprawiedliwień dziecka, i wyznaczają dla niego karę. Taka walka z dzieckiem nie prowadzi do konstruktywnych rozwiązań. Może co prawda na krótką chwilę poprawić sytuację, jak odrobienie zadania domowego czy wyniesienie śmieci, jednak jest to okupione wcześniejszymi negatywnymi emocjami. Dziecko, które ma wymierzane ciągle kary, może znienawidzić rodziców. Wówczas nie będzie szans na szczerą rozmowę, szacunek czy miłość. Dlatego istotne jest rozpoznanie ADHD, poddanie dziecka badaniom psychiatrycznym i stosowanie określonych terapii. Ważne jest, by opanować buntowniczość dziecka i sprawić, żeby było bardziej zorganizowane i przypilnowane. Należy budować atmosferę wsparcia i współpracy. Z takim dzieckiem trzeba nauczyć się negocjować, wysłuchać tego, co dziecko ma do powiedzenia i nie podchodzić do negocjacji z pozycji walki. Negocjowanie nie zawsze jest możliwe zwłaszcza w przypadku młodszych dzieci, które potrzebują struktury i ograniczeń. Jak piszą i „negocjowanie to klucz do kierowania zachowaniem w każdej rodzinie i grupie.” Nie jest to łatwe, gdyż dzieci, jak każdy zresztą, nie lubią ciągłych rozkazów i kontrolowania. To zwiększa napięcie i budzi konflikty w rodzinie. Dzieci wolą walkę niż negocjacje, bo walka jest ciekawsza, niesie za sobą więcej oraz nauczyciele nie są specjalistami, mogą jednak korzystać z pomocy psychologa, pedagoga i innych osób, które mają doświadczenie i wiedzę dotyczącą ADHD. Najważniejszą rzeczą jaką mogą zrobić, to zwracanie uwagi na emocje dziecka pojawiające się w procesie uczenia, wnikliwe obserwowanie jego zachowania (czy jest podekscytowane czy znudzone), planowanie i organizowanie pracy dziecka w domu i w szkole (tworzenie tabel, spisów, powtarzanie wskazówek i zapisywanie ich, określenie zasad i granic). Nieocenione jest nawiązywanie kontaktu wzrokowego z dzieckiem, by w ten sposób odciągnąć go od rozmyślania i „sprowadzić na ziemię”. Dobrą wskazówką dla nauczycieli jest sadzanie takich dzieci blisko swojego biurka w klasie i przejmowanie dowodzenia, co hamuje i łagodzi, a nie karze. Wszelkie zmiany sprawiają wiele trudności, dlatego dobrze jest, kiedy wcześniej przygotujemy dziecko do zmian, opowiemy, co się wydarzy w najbliższych dniach. Aby dzieci nie czuły się przytłoczone nadmiarem obowiązków, warto dzielić większe zadania na mniejsze oraz wspierać i zachęcać do ich wykonania. Jeśli dziecko ma problemy z zapamiętywaniem, należy nauczyć je mnemotechniki czyli sztuki zapamiętywania na zasadzie podpowiedzi, rymów, kodów, skojarzeń itp. Dzieci z ADHD muszą mieć jasno sformułowane oczekiwania, uproszczone instrukcje i polecenia. W przypadku młodszych dzieci, jeśli jest to możliwe, warto przekształcać zadania do wykonania w u dziecka zostanie zdiagnozowane ADHD, należy nauczyć je tego, by nie wykorzystywały zaistniałego faktu na zasadzie wymówek i tłumaczeń. ADHD może służyć jako wyjaśnienie, ale nie może być usprawiedliwieniem zachowania czy popełnionych błędów. Prawa dziecka nadpobudliwego to temat bardzo kontrowersyjny. Zwłaszcza dla nauczycieli, dla których te dzieciaki są bardzo trudnymi. Zaraz pojawiają się pytania i stwierdzenia, ze przecież nie można mówić o prawach gdy dziecko nie wypełnia obowiązków, że jeszcze tego brakuje by dzieci miały więcej praw, że już mają same prawa, że dzieci przez to stają się bardziej bezkarne i agresywne. Nie wolno jednak łączyć praw i obowiązków. Prawa są szersze niż obowiązki. Obowiązki każdy jakieś ma. Wynika to z roli jakie w życiu prezentujemy: lekarz, matka, uczeń. Każdy z nas ma jakieś obowiązki bo nakłada to na nas Konstytucja. Dziecko również je ma. Jednak gdy dziecko nie wypełnia obowiązków nie wolno zabierać mu jego praw! Jeśli ktoś nie wypełnia obowiązków powinien ponieść za to określone konsekwencje, które wynikają np. w szkole ze statutu. Prawa dziecka nie powinny być też łączone z jakimkolwiek systemem wychowawczym np. wychowaniem bezstresowym. Raczej każdy system powinien być stosowany uwzględniając prawa dziecka. Prawa dziecka są potrzebne gdyż staja się narzędziem pracy nauczyciela, psychologa, pedagoga. Pozwalają na rozgraniczenie niedopuszczalnego łamania praw od uprawnionego ograniczenia praw. Dają poczucie pewności i pozwalają bronić się przed nieuzasadnionymi atakami ze strony dzieci, rodziców, dyrektorów o łamanie czy nie przestrzeganie praw dziecka. Należy pamiętać, że prawa dziecka są prawami człowieka mającego specyficzne potrzeby, któremu należy się specjalne traktowanie. Chronią przed siłą większości po to żeby ochraniać godność, osobowość dziecka, jego indywidualność i niepowtarzalność. Istota praw dziecka zawarta jest prawie międzynarodowym np. Konwencja o ochronie praw dziecka, Konstytucji RP, ustawach oraz aktach niższego rzędu , którym jest statut szkoły. Muszą jedne z drugich wynikać, a my jak chcemy zmienić rzeczywistość naszych dzieci musimy pamiętać o tych najwyższych. Statut szkoły musi zawierać wszystkie prawa dziecka, musi mówić co robić gdy owe prawa są łamane, musi być jawnym - zawsze mamy prawo do niego zajrzeć oraz musimy wiedzieć, że mamy wpływ na to co będzie w nim zapisane. Zmian w statucie dokonuje Rada Szkoły i Rada Pedagogiczna. ADHD i szkoła nie zawsze idą w parze. Prawa dzieci z ADHD są szczególnie łamane co odnotowało z pięciokrotna siłą w 2002 roku Biuro Rzecznika Praw Dziecka. Dziecko z ADHD w szkołach nadal jest źle postrzegane. Źle postrzegane nie tylko przez nauczycieli ale również przez rodziców innych dzieci. Szkoła często nie spełnia zadań jakie wynikają z prawa oświatowego .Szkoły często nie wiedzą jak zapewnić dziecku specjalne warunki nauki. Najczęściej łamanym prawem w szkołach jest prawo do prywatności. Pisanie petycji przez rodziców i szkoły, robienie wywiadówek i rozmowy bez zainteresowanych rodziców. "Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym". Nauczyciel nie może powiedzieć, że np. Jaś ma ADHD dlatego jest tak traktowany itp. Prawo do prywatności to zakaz ingerowania w sprawy, które należą do prywatnych, zakaz rozpowszechniania informacji, które organy administracyjne w tym szkoła zebrały na temat dziecka. Nic nie może się dziać bez naszej zgody czy wiedzy o naszych dzieciach. Czyli jak nauczyciel sporządza opinię nawet na prośbę sądu powinien o tym poinformować rodziców. Dzieci są tez często dyskryminowane z powodu ADHD. Należy pamiętać, że dyskryminacja to traktowanie osób w identycznej sytuacji w sposób różny ale również dyskryminacja jest traktowanie osób w różnej sytuacji w sposób jednakowy! Pamiętajmy, że ADHD jest pewnego rodzaju niepełnosprawnością więc musimy traktować te dzieci troszkę inaczej bo ich organizm jest nieco inny. ADHD jest zaburzeniem genetycznym, które wymaga leczenia ale którego wyleczyć się nie da. Przez umiejętne postępowanie możemy jednak poprawić funkcjonowanie dziecka. Objawy ADHD nie są winą dziecka ani jego rodziców, nie powodują też, że nauczyciel jest nieprofesjonalny. Dyskryminacją będzie więc ocenianie dziecka za objawy. To jest tak jakbyśmy oceniali kogoś kto nosi okulary i nie widzi dobrze tekstu z planszy czy tablicy. Jednak ADHD nie może być wymówką. Objawy zagrażające dziecku i innym powinny być ukarane, powinno się wyciągnąć określone konsekwencje. Każde dziecko zagwarantowane ma również prawo do nauki. Do 18 roku życia nauka jest obowiązkowa .Należy też pamiętać, że nie wolno usuwać dziecka ze szkoły rejonowej. Dziecko i my rodzice mamy prawo do otrzymywania informacji, prawo do posiadania poglądów i pytania dziecka o zdanie oraz wyrażania swojego zdania. Na terenie szkoły dziecko musi znać reguły .My zaś mamy również prawo do wglądu w dokumentacje szkoły dotyczącej jej sposobu funkcjonowania, wgląd do informacji zbieranych przez szkołę na temat naszego dziecka. W statucie muszą być zawarte rodzaje nagród i konsekwencji, sposoby przenoszenia ucznia np. do innego gimnazjum, jak skreśla się dziecko z listy uczniów, tryb odwoławczy od decyzji itp. Dziecko musi mieć zagwarantowane odpowiednie warunki pobytu w szkole, zapewniające mu bezpieczeństwo. Musi wiedzieć jakie są konsekwencje i kary. Konsekwencje powinny być zgodne z prawem ochrony przed przemocą. Oznacza to, że dziecko ma być traktowane w sposób godny.. Dziecko ma również prawo do wolności wypowiedzi .Prawo do swobody wypowiadania swoich opinii, przekonań, prawo do wypowiedzenia się na temat treści nauczania, możliwość wyrażania opinii dotyczących postępowania wobec uczniów itp. Poglądy dziecka nie mogą wpływać na ocenę ich postępów w nauce! Warto wspomnieć też o możliwości ograniczenia praw dziecka. Możemy ograniczyć prawa dziecku ale tylko regulaminem. W szkole statutem. Ograniczenie jednak musi być proporcjonalne do wykroczenia, musi czemuś służyć i być uzasadnione. Co robimy gdy prawa dziecka są łamane? W statucie szkoły musi być zapis o trybie składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia oraz tryb odwołujący się od kar. Kolejnym etapem jest skarga do dyrektora szkoły dalsza droga to Kuratorium - jeśli sprawy dotyczą nadzoru pedagogicznego. Skargi na funkcjonowanie szkoły, nieprawidłowości w wykorzystaniu budżetu, zatrudnienia kierujemy do Urzędu Miasta i Gminy. Tekst opracowany przez Agatę Majda - Polskie Towarzystwo ADHD na podstawie wykładu Joanny Pietrasik i Moniki Szaniawskiej „Uwarunkowania prawne dotyczące dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole" podczas konferencji „Diagnoza zespołu nadpobudliwości psychoruchowej".10 kwietnia 2006 r. Warszawa. Techniki pracy z dzieckiem z ADHD w klasie W poprzednim artykule była mowa o przygotowaniu i nastawieniu nauczyciela do pracy z dzieckiem z ADHD w klasie. Artur Kołakowski na podstawie wieloletnich doświadczeń we współpracy z nauczycielami i rodzicami zauważa, że stosowanie sprawdzonych technik znacznie ułatwia pracę nauczycielom oraz pozwala dzieciom z ADHD radzić sobie w szkole efektywniej i mniej stresowo. Przebudowanie środowiska klasowego i szkolnego Są to proste metody i łatwe do wprowadzenia w życie od zaraz, przy niewielkim nakładzie pracy, a korzyści z nich płynące są długotrwałe: Kluczowe znaczenie może mieć usadzenie dziecka w klasie: z dala od okna; blisko nauczyciela; w pierwszej lub pobliskiej ławce; daleko od kolegi, z którym lubi rozmawiać; ze spokojnym dzieckiem. Usunięcie bodźców rozpraszających sprzed oczu dzieci: ściana wokół tablicy jest pusta i gładka; tablica jest dobrze wytarta, nie ma na niej więcej niż 40 słów; wszelkie kolorowe plansze, akwaria są za plecami dzieci; zasłaniamy i zamykamy okno, gdy na szkolnym boisku trwa mecz; choinka bez migoczących lampek stoi na końcu sali; warto unikać rozpraszających elementów stroju, np. kolorowych naszyjników, ozdobnych zwisających kolczyków itp. Stosowanie tzw. technik minutowych, czyli takich, których zastosowanie zajmuje bardzo niewiele czasu: „Czyste” biurko – dopilnuj, aby dziecko z ADHD miało tylko niezbędne rzeczy na biurku, np.: zeszyt, długopis, książka. Dziel ćwiczenia na mniejsze fragmenty, np. każde zadanie z klasówki na oddzielnej kartce, a wiersz do nauczenia się na pamięć podzielony na zwrotki. Ustal przerwy w pracy – uczeń z ADHD ma wrócić do wykonywania zadania po ustalonym sygnale – „to ważne, teraz uważaj”. Skracaj zadania. Naukowcy zbadali, że dziecko z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej pracuje mniej wydajnie niż rówieśnicy o około 30–40%. Kiedy tłumaczysz jakieś zagadnienie, stań przy ławce ucznia z ADHD i zwracaj się bezpośrednio do niego. Umów się z dzieckiem na wasz tajny sygnał (postukanie palcem w zeszyt lub klepnięcie dziecka w ramię) oznaczający: „uwaga, to ważne!”. W czasie lekcji na bieżąco monitoruj, co robi uczeń, np. podchodząc co jakiś czas, sprawdzaj czy ma książkę otwartą na właściwej stronie. Poproś, aby uczeń powtórzył pytanie, aby upewnić się, czy je usłyszał i zrozumiał. Poproś, by uczennica głośno powtórzyła całej klasie polecenie. W trakcie sprawdzianów nie dawaj zadań, które trzeba przepisywać z tablicy – zmniejsza to ryzyko błędów z nieuwagi. Uczennica / uczeń z ADHD nie jest w stanie wytrzymać całej lekcji na jednostajnej pracy. Podziel więc 45 minut na różne rodzaje aktywności. Jest to także budowanie jasnej struktury lekcji! Używaj sygnałów niewerbalnych – są dobrym sposobem na przywołanie rozproszonej uwagi. Skuteczne polecenie skierowane do uczennicy czy ucznia z ADHD powinno być krótkie i wydane z bliska. Unikaj poleceń zakazujących różnych czynności i zastąp je nakazem zrobienia czegoś, np. zamiast „nie gap się przez okno” czy „nie gadaj z Tomkiem” używamy „Karol, spójrz na mnie, to ważne”. Odpowiednie do warunków zagospodarowanie nadmiernej aktywności ruchowej, np. dyżur, udanie się w wyznaczone miejsce na chwilę czy ćwiczenia fizyczne dla całej klasy. Badania naukowe wykazały, że wiele dzieci z ADHD nie może jednocześnie siedzieć nieruchomo i uważać, dlatego warto nie zauważać, np. zabawy gumką czy wiercenia się w ławce, jeśli nie przeszkadzają one w prowadzeniu lekcji. Dobrze też, by uczennica czy uczeń z ADHD miał miękki przedmiot, którym może się bawić, siedząc w ławce. Praca z motywacją – wykorzystanie skrajności uwagi ADHD-owca Jeśli coś jest interesujące dla dzieci z ADHD, to nie będą się mogły od tego oderwać, natomiast jeśli coś jest nudne, to raczej się na tym nie skupią. Wykorzystanie tego faktu może przynieść wiele korzyści zarówno nauczycielom, jak i dzieciom z nadpobudliwością psychoruchową: Zadania przeznaczone dla dzieci z ADHD powinny zawierać więcej elementów nowych lub zabawnych. Dłuższe fragmenty wyjaśnij dziecku na podsumowujących schematach, wykresach, rebusach i staraj się wspólnie z uczniem szukać analogii. Praca z podręcznikiem czy ćwiczeniami powinna być przeplatana ciekawostkami, możliwością obejrzenia filmu czy np. poszukiwaniem czegoś w internecie. Przy nauce np. matematyki pomocne może okazać się stosowanie rysunków, które przykują uwagę dziecka. Struktura lekcji i zadań wymagających planowania Zbudowanie jasnej, stałej i powtarzalnej struktury lekcji jest jedną z ważniejszych technik pracy z dzieckiem z ADHD. Przewidywanie i planowanie jest bardzo trudnym zadaniem dla większości uczniów z diagnozą nadpobudliwości psychoruchowej. Dlatego wiele takich dzieci dużo lepiej pracuje, gdy nauczyciel dokładnie określi: swoje oczekiwania; zasady panujące w czasie lekcji; konsekwencje – zarówno pozytywne, jak i negatywne. Wielu uczniów z ADHD będzie potrzebować budowania struktury także przy drobniejszych ćwiczeniach wymagających planowania. Rozbijając zadania na mniejsze elementy, dając wskazówki oraz udzielając informacji zwrotnych na bieżąco, można to osiągnąć. Kilka rad na koniec… „Złoty standard wyjścia dziecka z klasy” – zadania nauczyciela: Dziecko ma zapisaną pełną notatkę oraz uzupełniony cały materiał przerabiany na lekcji. Ma wyraźnie zapisaną pracę domową (ustną i pisemną). Jeśli nic nie jest zadane, pojawia się wpis: „Nic nie jest zadane”. Ma zapisane informacje o sprawdzianach (data, zakres). Ma zapisane informacje o tym, kiedy jest wycieczka, co trzeba przynieść na następną lekcję itp. Ma wpisaną pochwałę! Jak należy chwalić? Chwal dziecko zawsze za to, co poszło lepiej niż zazwyczaj. W ciągu lekcji pochwał powinno być więcej niż komunikatów negatywnych. Zauważaj wszystkie momenty, które są pozytywne, nawet jeśli wydaje Ci się, że jest to coś normalnego i dziecko powinno się tak zachowywać. Pozytywne wydarzenie = dziecko zachowa się lepiej niż zazwyczaj lub trudne zdarzenie przebiega mniej problematycznie. Podziel się z dzieckiem pozytywnymi informacjami, wylicz je wszystkie. Technika ta pomaga dorosłym nauczyć się świadomie kierować swoją uwagę na nawet najmniejsze pozytywne zachowania i mówić o tym dzieciom. Dzieci dowiadują się zaś, które z ich zachowań podobają się nauczycielom i które z nich warto powtarzać, aby znowu zdobyć uwagę dorosłych. Źródła: Kołakowski, Wolańczyk, Pisula, Skotnicka, Bryńska: ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej – Przewodnik dla rodziców i wychowawców, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2016.

prawa dziecka z adhd w szkole